Προπτυχιακές Σπουδές/08EM13

Το μάθημα προσφέρεται σε φοιτητές προγραμμάτων ανταλλαγής.

Το μάθημα που είναι πτυχιακό εργαστήριο, έχει στόχο να μάθουν οι φοιτητές να σχεδιάζουν για συγκεκριμένο κάθε φορά τόπο, που ειδικά στον σχεδιασμό υπαίθριου χώρου, είναι μέρος και τμήμα της σύνθεσής τους. Ο τόπος αυτός είναι ακόμα περισσότερο φορτισμένος όταν βρίσκεται στο όριο στεριάς με θάλασσα, όπου οι αλλαγές και ιδιαίτερα οι εναλλαγές του φωτός είναι πάρα πολύ έντονες, η ρευστότητα του υγρού στοιχείου και οι αντανακλάσεις του αλλάζουν δραματικά το τοπίο ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες και τις ώρες της ημέρας. Καθώς ζούμε σε έναν τόπο που αποτελείται κατά τα 2/3 του από θάλασσα και κατά το 1/3 του από στεριά, προσπαθούμε κατά τη διάρκεια του μαθήματος με τις διαλέξεις που γίνονται να ευαισθητοποιήσουμε τους φοιτητές ώστε να αντιληφθούν την ιδιαιτερότητα του ελληνικού παραθαλάσσιου τοπίου, και ακόμα ειδικότερα την ειδική ποιότητα του φωτός στο ελληνικό παραθαλάσσιο τοπίο, για την οποία έχουν γράψει και οι ποιητές μας (Ελύτης), και που είναι συμβατό με κάποιες μορφές και με κάποιες κλίμακες, και ίσως ασύμβατο με άλλες.

Επίσης, καθώς ο τόπος στον οποίο σχεδιάζουμε βρίσκεται στο όριο της στεριάς με τη θάλασσα, στο σημείο όπου συναντιέται το υγρό με το στερεό, αλλά επίσης το σημείο όπου διαχωρίζεται το υγρό από το στερεό, προβληματιζόμαστε κατά τη διάρκεια του μαθήματος πάνω στην έννοια του ορίου, που είναι μια βασική έννοια στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό. Ακόμα, καθώς η προσέγγιση του αντικειμένου του σχεδιασμού γίνεται με μια μέθοδο που βασίζεται στην άμεση εμπειρία, και το ζητούμενο είναι να σχεδιάσουν τον χώρο έχοντας στο νου τον πεζό παρατηρητή και χρήστη του χώρου, οι φοιτητές ενθαρρύνονται να σχεδιάσουν τον χώρο «περπατώντας τον νοητικά», ώστε να προσεγγίσουν περισσότερο την αντίληψη του χρήστη που θα βιώνει τον χώρο . Αυτό σε έναν υπαίθριο χώρο νομίζουμε ότι είναι πολύ σημαντικό, γιατί στον υπαίθριο χώρο ακόμα και ο έμπειρος αρχιτέκτονας μπορεί να χάσει την αίσθηση της κλίμακας του χώρου, αίσθηση στην οποία μας επαναφέρει ένα είδος σχεδιασμού που βασίζεται πάνω στην κίνηση του ανθρωπίνου σώματος που βιώνει μετακινούμενο τον χώρο.

Το θέμα αφορά σε σχεδιασμό υπαίθριου δημόσιου χώρου, πάνω στο φυσικό όριο στεριάς και θάλασσας. αλλά και στο όριο του υγρού στοιχείου με την στεριά γενικότερα. . Στον σχεδιασμό του χώρου περιέχεται η έννοια της διαδρομής (path), με σημεία στάσης, σημεία ενδιαφέροντος δηλαδή, όπου συμβαίνουν διαφορετικές δράσεις και η έννοια της άφιξης σε κάποιον τόπο, ή σε κάποιους τόπους, σημείο ή σημεία του κεντρικού ενδιαφέροντος. Στα σημεία στάσης, περιλαμβάνονται και μικρής κλίμακας κτίρια, όπως περιγράφονται παρακάτω.

Το σχεδιαστικό θέμα, για το ακαδημαϊκό έτος 2012-2013 είναι στην περιοχή της Μίκρας, και περιλαμβάνει σταθμό αποβίβασης για θαλάσσια προαστιακή συγκοινωνία με τους παραθαλάσσιους οικισμούς της ανατολικής Θεσσαλονίκης,σύνδεση του σταθμού θαλάσσιας συγκοινωνίας με τον τερματικό σταθμό του metro, μαρίνα σκαφών αναψυχής με τις εγκαταστάσεις που την συνοδεύουν, εγκαταστάσεις αναψυχής (εστιατόριο, αναψυκτήριο) και διαμόρφωση των υπαίθριων χώρων.Ένα τμήμα του θέματος αφορά σε εγκαταστάσεις μέσα στη θάλασσα, και ένα στην στεριά. Δουλεύουμε, πάνω στη σχέση και την σύνδεσή τους.

Η προβληματική με την οποία προσεγγίζουμε το θέμα είναι προς την κατεύθυνση της φαινομενολογίας στην αρχιτεκτονική, σχετική δηλαδή με την προβληματική που αναπτύσσει ο Christian Norberg Schulz για την φυσιογνωμία του τόπου, καθώς προσπαθεί να προσεγγίσει τον χώρο υπαρξιακά. Οι περισσότερες θεωρίες του χώρου, βλέπουν το χώρο είτε σαν ευκλείδιο-γεωμετρικό, είτε σαν αντιληπτικό. Στην προβληματική μιας φαινομενολογικής προσέγγισης, θα μπορούσαμε να πούμε ότι δεν μπορούμε να ξεχωρίσουμε τον χώρο που γίνεται αντιληπτός, από την ίδια την πράξη της αντίληψης. Όλοι λειτουργούμε με βάση προηγούμενες εμπειρίες και μνήμες. Οι προηγούμενες εμπειρίες μας υπεισέρχονται στην ίδια την πράξη της αντίληψης, στο πως καταλαβαίνουμε τον κόσμο, πως αντιδρούμε μέσα στον κόσμο και συνεπώς, πως σχεδιάζουμε. Επίσης, μια φαινομενολογική προσέγγιση, προσπαθεί να καταλάβει τα πράγματα, χωρίς την παρεμβολή, των διαδικασιών αφαίρεσης.

Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να πάμε στο χώρο επί τόπου, αρκετές φορές, και σε διαφορετικές ώρες της ημέρας. Καθώς έχουμε κατά πολύ να κάνουμε μ' έναν φυσικό τόπο, και επίσης με έναν τόπο όπου συναντιούνται το υγρό και το στερεό στοιχείο, και που αλλάζει πολύ ανάλογα με τις διαφορετικές καιρικές συνθήκες και τις ώρες της ημέρας, καθώς αλλάζει δηλαδή το φως, η επί τόπου επίσκεψη, είναι απαραίτητη για να σχεδιάσουμε, ώστε αυτό που θα σχεδιάσουμε, να έχει σχέση με τον συγκεκριμένο τόπο και να μην είναι κάτι που θα μπορούσε να γίνει οπουδήποτε αλλού. Καθώς όλες οι διαδρομές που θα σχεδιάσουμε αφορούν κυρίως πεζούς, το μέτρο μας θα είναι το ανθρώπινο σώμα, και η κίνησή του στο χώρο. Τι αντιλαμβανόμαστε δηλαδή, τι αίσθημα έχουμε κάθε φορά, καθώς βαδίζουμε σ' αυτές τις διαδρομές (paths). Επιπλέον οι διαδρομές και οι στάσεις που σχεδιάζουμε, βρίσκονται στο όριο της στεριάς με τη θάλασσα, στο σημείο που συναντιέται το υγρό με το στερεό, αλλά επίσης ταυτόχρονα, διαχωρίζεται το υγρό από το στερεό. Αφού οι φοιτητές-τριες επισκεφθούν αρκετές φορές τον τόπο, παρουσιάζουν σε πρώτη φάση «αναγνώριση», την δική τους δηλαδή ερμηνεία και αντίληψη του τόπου, και στη συνέχεια σχεδιάζουν, σε κλίμακες από 1:500 έως 1:50, με κατόψεις, όψεις, τομές αλλά και τρισδιάστατα σχέδια ή μακέτες και φωτογραφίες μακετών, την πρόταση, και τα σημεία που κάθε φοιτητής η ομάδα φοιτητών (υπάρχει η δυνατότητα να δουλέψουν και σε ομάδες 2-3 ατόμων) εστιάζει. Τα σημεία αυτά δεν είναι τα ίδια για κάθε φοιτητή, διαφέρουν ανάλογα με την πρόταση που έχει κάνει. Τέλος με την παράδοση του θέματος παραδίδουν και τεύχος όπου παρουσιάζεται συνοπτικά η κεντρική τους ιδέα, και πως η κεντρική τους ιδέα σχετίζεται με την αναγνώριση του τόπου που είχανε κάνει. Γενικά η παρουσίαση ξεκινάει από το σύνολο (masterplan) και επικεντρώνεται στα επί μέρους σημεία ενδιαφέροντος κάθε φορά.